Շերրին ընդդեմ Մալթայի

Panoramic view of Valletta at sunset with Carmelite Church dome and St. Pauls Anglican Cathedral. Malta

Սույն գործով չորս Դիմումատուները ազգությամբ մալթացի են։ Առաջին Դիմումատուն՝ Նիկոլինա Շերրին, ծնվել է 1936թ․, երկրորդ Դիմումատուն՝ Ժոզեֆ Շերրին, ծնվել է 1972թ․-ին, երրորդ Դիմումատուն՝ Մարիո Շերրին, ծնվել է 1977թ․ և չորրորդ Դիմումատուն՝ Ռաֆայել Շերրին՝ 1968թ․: Գործը վերաբերում է օտարված հողատարածքի դիմաց փոխհատուցմանը։

1961 թվականին Դիմումատուներին սեփականության իրավունքով պատկանող հողատարածքը օտարվել է և 1993 թվականին օգտագործվել է Կառավարության կողմից՝ դպրոցի և դրա բակի կառուցման նպատակով։ 2003 թվականին իշխանությունները Դիմումատուներին առաջարկել են մոտավորապես 3․471 եվրո գումարի չափով փոխհատուցում՝ օտարված հողատարածքի դիմաց։  

Դիմումատուներն առարկություն են հայտնել իրենց առաջարկված չափազանց ցածր գումարի չափի մասին և պնդել են, որ անշարժ գույքի գնահատումը սխալ է կատարվել։ Մասնավորապես, Դիմումատուները նշել են, որ 1961 թվականին հողատարածքը գնահատվել է որպես գյուղատնտեսական նշանակության հող, մինչդեռ 2003 թվականին, երբ նրանց առաջարկվել է փոխհատուցում, այն համարվել է արդեն զարգացած և կառուցապատված հողատարածք։ Բացի այդ, նույն տարածքում տեղակայված և նույն նպատակով օտարված հողատարածքների համար մյուս սեփականատերերին շատ ավելի մեծ չափի գումարներ են հատկացվել։

2009 թվականին հողատարածքների օտարման հարցերով արբիտրաժային հանձնաժողովը որոշել է Դիմումատուներին հատկացնել 20․134 եվրո՝ դասակարգելով գույքը որպես գյուղատնտեսական նշանակության հող։ Դիմումատուները բողոքել են որոշման դեմ, սակայն այն անփոփոխ է թողնվել, և նրանք դիմել են դատարան։

Առաջին ատյանի դատարանը բավարարել է քաղաքացիական գործով բողոքը և փոխհատուցման նոր գումար է նշանակել, որը, սակայն, չի համապատասխանել Դիմումատուների պահանջած գումարին։ Դիմումատուները շարունակել են բողոքել գումարի չափի մասին, սակայն, ապարդյուն։

Հիմք ընդունելով Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիայի Թիվ 1 Արձանագրության 1-ին հոդվածը (սեփականության պաշտպանություն), 14-րդ հոդվածը (խտրականության արգելում) և 6-րդ հոդվածը (արդար դատաքննության իրավունք), 2013 թվականի մայիսին Դիմումատուները բողոք են ներկայացրել Սահմանադրական դատարան։

2018 թվականի հունվարին Սահմանադրական դատարանը որոշել է 7.500 եվրո գումարի չափով բարոյական վնասի փոխհատուցում հատկացնել Դիմումատուներին՝ հողատարածքի օտարման դիմաց վճարումն ուշացնելու համար։ Սակայն, հիմք ընդունելով Schembri and Others v. Malta գործով կայացված վճռի ուղեցույցները՝ Սահմանադրական դատարանը չեղյալ է հայտարարել առաջին ատյանի կայացրած վճռի մնացած մասը՝ նվազեցնելով դատարանի սահմանած գումարի չափը։

Դիմումատուները բողոքել են, որ տեղի է ունեցել Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիայի Թիվ 1 Արձանագրության 1-ին հոդվածի և 6-րդ հոդվածի 1-ին կետի խախտում։ Նրանք բողոքել են անշարժ գույքի օտարման դիմաց իրենց հատկացված փոխհատուցման ցածր գումարի մասին և այն մասին, որ Սահմանադրական դատարանի հանձնաժողովը բաղկացած է եղել այն նույն երեք դատավորներից, որոնք քննել են իրենց քաղաքացիական գործը 2013 թվականին։

Դիմումատուները պնդել են, որ այն փաստը, որ իրենց սահմանադրական բողոքը քննվել է նույն երեք դատավորների կողմից, ովքեր քննել են քաղաքացիական գործով բողոքը, խախտել է իրենց արդար դատաքննության իրավունքը: Դատավորներն արդեն արտահայտել էին իրենց դիրքորոշումն այդ հարցով, և արդյունքում, Դիմումատուների բողոքը արդյունավետ չի քննվել, քանի որ դատավորները երբեք չեղյալ չէին համարի իրենց իսկ կայացրած որոշումը:

Դիմումատուները նշել են, որ 2003թ․ մասնագետը գնահատել է գույքը 295․000 եվրո գումարին համարժեք, մինչդեռ հանձնաժողովը գնահատել է այն 270․000 եվրո: Դա կազմել է ընդամենը 7.13% այն գումարից, որը պետք է իրականում ստանային Դիմումատուները, մանավանդ, եթե հաշվի առնել այն փաստը, որ Դիմումատուներին երկար տարիներ փոխհատուցում չի հատկացվել։ Դիմումատուները նաև նշել են, որ սեփականազրկումից և պետության կողմից փոխհատուցման հատկացման մասին որոշման հրապարակումից մինչև այն վճարման ամսաթվի միջև եղած չափազանց երկար ժամկետի անտեսումը պետության կողմից ինքնին թիվ 1 Արձանագրության 1-ին հոդվածի խախտում է հանդիսանում։

ՄԻԵԴ-ը նշել է, որ գույքի օտարումը կարող է հիմնավորված լինել միայն այն դեպքում, եթե ապացուցվի, որ այն հետապնդում է «հանրային շահ» և կատարվել է օրենքով սահմանված կարգով։ Կոնվենցիայի թիվ Արձանագրության 1-ին հոդվածի առաջին և ամենակարևոր պահանջն այն է, որ անձի գույքի անարգել օգտագործման իրավունքի իրացմանը պետության կողմից ցանկացած միջամտություն պետք է լինի օրինական և համաչափ։ Դատարանի նախադեպային իրավունքի համաձայն, միջամտությունը պետք է ապահովի «արդար հավասարակշռություն» համայնքի ընդհանուր շահերի և անձի հիմնարար իրավունքների պաշտպանության պահանջների միջև: Իսկ հավասարակշռությունը չի կարող ապահովվել, եթե շահագրգիռ անձն անհատապես կրում է ավելորդ բեռ։

Սույն գործով սեփականազրկման և հողի օտարման դիմաց փոխհատուցման վճարման երկարաձգումը չափազանց երկար ժամկետով հանգեցրել է լրացուցիչ ֆինանսական վնասների Դիմումատուների համար, ինչն էլ Պետության կողմից գերիշխող դիրքի չարաշահում է։

ՄԻԵԴ-ը նշել է, որ տվյալ դեպքում նույն դատավորները որոշում են կայացրել երկու տարբեր դատավարությունների շրջանակներում, որոնցում հայցվորները Դիմումատուներն են, և գործը առնչվել է նույն փաստերին։ Այդ իրավիճակը, միանշանակ, կարող էր առաջացնել անկողմնակալության խնդիր։

Դատարանը եզրակացրել է, որ Դիմումատուները զրկվել են սեփականությունից ավելի քան հիսուն տարի առաջ և երկար տարիներ մնացել են առանց փոխհատուցման: Այսպիսով, ՄԻԵԴ-ը վճռել է, որ տեղի է ունեցել Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիայի թիվ 1 Արձանագրության 1-ին հոդվածի և 6-րդ հոդվածի 1-ին կետի խախտում։ Դատարանը վճռել է, որ Մալթան պետք է Դիմումատուներին պատճառված նյութական վնասի համար բոլորին միասին վճարի 27․000 եվրո, ոչ նյութական (բարոյական) վնասի հատուցման համար վճարի 9․000 եվրո և 2․725 եվրո՝ դատական ծախսերի համար։